تابآوری سازمانی: 1 مدل نظری و پیامدهای تحقیق
تابآوری سازمانی: 1 مدل نظری و پیامدهای تحقیق
- مقدمه
ارتباط تابآوری سازمانی و اینکه سازمانها همه در معرض یک محیط متنوع و همیشه در حال تغییر و نامطمعن هستند و در این شرایط، باید قابلیتی را توسعه دهند که بتواند در برابر شرایط اضطراری مقاومت کنند و از فروپاشی نجات یابند. این مقاله با تکیه بر بسیاری از مطالعات، مفهوم اصلی تابآوری سازمانی را ارائه میدهد؛ از جمله ساخت مدل نظری اولیه و برخی مفاهیم کاربردی مدیریت.
در سالهای اخیر، مدیریت بحرانها و بلایا به عنوان یک موضوع کلیدی مورد توجه هم پزشکان و وکلا و هم دانشگاهیان قرار گرفته است. بلایای طبیعی، بیماریهای همهگیر، حملات تروریستی، رکود اقتصادی، خرابی تجهیزات و خطاهای انسانی میتوانند تهدیدی غیرقابل پیشبینی و جدی برای تداوم عملکرد یک سازمان باشند. شاید تابآوری سازمانی یک مساله مهم در این شرایط باشد.
سالانه تعداد این حوادث پرخطر در سراسر جهان به طور پیوسته از حدود 350 در 1980 به تقریبا 1000 در 2014 افزایش یافته و ضرر مستقیم از 50 میلیارد دلار به 250 میلیارد دلار افزایش یافته است. سازمانهای مختلف در مواجهه با این شرایط خطرناک و مخرب واکنشهای متفاوتی دارند، برخی از سازمانها با موفقیت و تابآوری سازمانی را معنا کرده و تعدیل شده و به رشد خود ادامه میدهند ولی برخی دیگر راهحلی ندارند و در نهایت تعطیل میشوند.
این بحرانها از تعدادی از منابع ممکن است آغاز شوند، اما صرف نظر از شدت یا سختی آنها، رویکردهای مختلفی برای مقابله با چالشهای این بحرانها مورد نیاز است. چرا در حملهی محیط مخرب، برخی از سازمانها موفق عمل میکنند در حالی که برخی دیگر شکست میخورند؟ برخی مطالعات “تابآوری سازمانی” را در بازبینی تجاری هاروارد ارائه دادند. در سالهای اخیر، مطالعات مربوط به تابآوری سازمانی در مجلات دانشگاهی افزایش یافته است.
تابآوری سازمانی چیست؟ کدام یک از عناصر تشکیل دهنده سازمان مقاومت میکند؟ پیامدهای مدیریتی آن چیست؟ سوالاتی از این قبیل در دستور کار مقاله پیش رو است. این مقاله به طور خلاصه مطالعات تابآوری سازمانی موجود را خلاصه میکند، ابتدا مفهوم و عوامل تابآوری سازمانی را مرور میکنیم، سپس یک مدل نظری سازمانی را پیشنهاد میدهیم و در آخر پیامدهای تحقیق مدیریت بیان خواهد شد.
- مفهوم تابآوری سازمانی
اصطلاح “تابآوری” از کلمه لاتین “resilire” آمده است. (که به معنی جهش یا عقب رفتن است). در جامعه دانشگاهی تابآوری اولین بار در زمینه اکولوژی بیان شد. یک محقق چنین در نظر گرفت که تابآوری پایداری روابط درون یک سیستم را تعیین میکند و اندازهگیری توانایی این سیستمها در جذب تغییرات متغیرهای حالت، متغیرهای محرک و پارامترها است طوریکه همچنان پابرجا بماند. پس از آن، تابآوری در بسیاری از زمینهها مانند اکولوژی، مهندسی، روانشناسی و مدیریت سازمان مطرح شده است.
در حال حاضر، هیچ تعریف یکسانی از تابآوری سازمانی وجود ندارد. دانشمندان این ایده را از نقطه نظر سیستم، از نظر اجتماعی، روانشناختی و مدیریت استراتژیک ارائه میدهند. در یک استدلال، تابآوری یک پدیده در سطح سازمانی است و به عنوان قدرت واحدهای سازمانی برای از سرگیری، برگشت، بازگشت به عقب، یا تنظیم مثبت رویدادهای ناخوشایند است.
در استدلالی دیگر محققان تابآوری سازمانی را توانایی سازمان در جذب موثر، توسعه پاسخ به موقعیتهای خاص و در نهایت انجام فعالیتهای تحول آفرین برای بهرهگیری از شگفتیهای مخرب که به طور بالقوه بقای سازمان را تهدید میکنند، تعریف کردند. دستهای دیگر از محققان فکر میکنند تابآوری به دلیل آگاهی استراتژیک و مدیریت عملیاتی مرتبط با شوکهای داخلی و خارجی، توانایی مقابله با احوادث اخلالگر و غیرمنتظره است. تحقیقات مربوط به تابآوری نشان میدهد سازمان با قابلیت اطمینان بالا، رفتار سازمانی مثبت، مدل کسب و کار و مراحل زنجیره تأمین را تجربه کرده است.
تابآوری سازمانی با سازگاری، چابکی، انعطافپذیری، ابتکار، بهبود، افزونگی و استحکام متفاوت است. تابآوری واکنش سازمان در حال تخریب را در بر دارد، که بر توانایی بهبود تأکید دارد و در حالت عدم اطمینان، ناپیوستگی و اضطرار ایجاد میشود. در این مقاله، ما تابآوری سازمانی را به عنوان توانایی سازمان برای بازگشتن به حالت اولیه تعریف میکنیم در حالی که حتی مهارت جدیدی را در شرایط اختلال توسعه دهد. به طور خاص، تابآوری سازمانی دارای خصوصیات زیر است:
1) تابآوری یک توانایی در محیط داخلی و خارجی ناپیوسته و اضطرار است. تابآوری سازمانی یک ظرفیت بالقوه است که در فعالیتهای عملیاتی سازمان قابل درک نیست. اما وقتی محیط بهم ریخته و اضطراری شود، تابآوری سازمانی میتواند برای سازمان مزیت ایجاد کند.
2) تابآوری بر بقا، سازگاري، بازگشت به عقب و توسعه در شرايط اختلال تأكيد میکند. تابآوری سازمانی توانایی بازیابی پس از تخریب است جدای از مقاومت در برابر رویداد غیرمنتظره. سازمان با تابآوری بالا میتواند به موقع تنظیم شده و ظرفیت جدیدی را در برابر انواع تغییرات چشمگیر شکل دهد.
3) تابآوری سازمانی یک مفهوم چند سطحی است و مربوط به منابع، رویهها و فرایندهای سازمانی است. تابآوری در سطوح مختلف از جمله افراد، گروهها و سازمانها و به تعاملات بین سطوح مختلف بستگی دارد. در عین حال، تابآوری فرایندی است که تحت تأثیر منابع و رویههای سازمان قرار دارد.
- عوامل تابآوری سازمانی
برخی مطالعات، عوامل و اندازهگیریهای خاص تابآوری سازمانی را در زوایای مختلف ارائه میدهند، در این مقاله فقط تعداد اندکی از آنها ذکر شده است. از نظر سیستماتیک، برخی پژوهشگران ساختار را با چهار بعد استحکام، افزونگی، تدبیر و سرعت ابعاد میبخشد. برخی دیگر از پژوهشگران ساختار سه بعدی تابآوری سازمانی را ایجاد کردند: استحکام، چابکی و یکپارچگی. از دیدگاه استراتژیک، برخی فکر میکنند که یک سازمان تابآور باید به آگاهی از وضعیت، مدیریت آسیبپذیریهای اساسی و ظرفیت سازگاری نیاز داشته باشد.
برخی دیگر عناصر زیادی از جمله گرایش به شایستگی، سرمایه اجتماعی عمیق، چابکی اصلی/ کپی نشده، عادات عملی، آمادگی رفتاری و شبکه های منابع گسترده را در نظر گرفتهاند.
در روانشناسی و رفتار سازمانی، کارشناسان توانایی ابتکار، سیستمهای نقش مجازی، خرد سازمانی و تعاملات محترمانه فردی و اجتماعی را بسیار بر تابآوری سازمانی موثر میدانند. سایر کارشناسان تابآوری سازمانی را به ابعاد شناختی، ابعاد رفتار و ابعاد متنی تقسیم میکند. به عبارت دیگر، یک سازمان تابآور نیاز به ابراز تابآوری به طور کامل از این سه جنبه دارد. تابآوری شناختی جهتگیری مفهومی است که سازمان را قادر میسازد تا راهحلها را به روشهایی فرای زنده ماندن صرف در یک آزمایش سخت مشاهده کند، تفسیر نماید، تجزیه و تحلیل و فرموله کند.
تابآوری رفتار موتوری است که یک سازمان را به جلو سوق میدهد. این ویژگی یک شرکت را قادر میسازد تا در مورد اوضاع بیشتر بیاموزد و در همکاریهای مشترک از منابع و تواناییهای خود به طور کامل استفاده کند. تابآوری متنی زمینهای را برای تلفیق و استفاده از تابآوری شناختی و تابآوری رفتاری فراهم میکند. تابآوری متنی از ارتباطات و منابع ترکیب شده است.
برخی پژوهشگران تابآوری سازمانی را به سه سطح تجزیه کردند: سطح فردی، سطح گروه و سطح سازمانی. کارمندان عناصر اساسی سیستم سازمان است و تابآوری فردی منبع اصلی تابآوری سازمانی است. تابآوری فردی به این معنا نیست که گروهها یا سازمانهایی که به آنها تعلق دارند نیز چنین ویژگیهایی دارند، برای درک این موضوع به برخی فرآیندها نیاز دارد.
- مدل نظری تابآوری سازمانی
تابآوری سازمانی سنت جدیدتری در نظریه سازمانی است که بینشهای نظریههای دوام آوردن و احتمالی را در بر میگیرد. اگرچه برخی از مطالعات مفهوم و اندازهگیری تابآوری سازمانی را تجزیه و تحلیل کردهاند، اما هنوز ساختار سازگار وجود ندارد. تحقیقات تجربی نیز به دلیل غیرقابل پیشبینی بودن بلایای بحرانی و کمبود نمونه دشوار است. برخی از محققان تصور میکردند که تابآوری سازمانی زمینهای است که به معنای تابآوری خاص در یک وضعیت خاص است. درک این نکته مهم است که تابآوری از تعامل پیچیدهی بسیاری از عوامل در سطوح مختلف تحلیل ناشی میشود.
شکل 1. مدل نظری تابآوری سازمانی
با ترکیب کار پژوهشگران این حوزه، این مقاله تابآوری سازمانی را تحت تأثیر عوامل مختلف و سطوح مختلف در نظر میگیرد. ما سعی کردیم یک مدل چند سطحی و چند عاملی را در شکل 1 ایجاد کنیم.
در این مقاله یک سازمان باید در سطح فردی، سطح گروهی و سطح سازمانی تابآور شود. عوامل هر سطح متفاوت است. از افراد تابآور به عنوان بخشی از کل سیستم سازمانی انتظار میرود عاملی مثبت برای توسعه ظرفیتهای تابآوری سازمان باشند.
ویژگیهای شخصیتی مانند اعتماد به نفس، خوشبینی، ایمان و تعلق به تابآوری فردی کمک میکند. گروههای تابآور توانایی دیدن شکستها و نقصها به عنوان منابع یادگیری و پیشرفت را ایجاد میکنند. از دیدگاهی تركيبي از امنيت رواني و پاسخگويي از عوامل حیاتی تابآوری در سطح گروهی هستند. از نظر سطح سازمانی، ساختارهای سازگار، نوآوری، سرمایه اجتماعی و توجه به شکست عوامل اصلی هستند.
علاوه بر این، تأثیر متقابل بین سطوح مختلف وجود دارد. ما فکر میکنیم یک پدیده “انتقال سطح” از سطح پایین به سطح بالا وجود دارد. رابطه تعاملی بین افراد میتواند تابآوری گروهی را ارتقا دهد و یادگیری سازمانی میتواند به گروهها در شکلگیری تابآوری سازمانی کمک کند. مدل فوق فقط یک ایده اولیه است، خصوصاً تأثیر هر یک از ابعاد عوامل باید مشخص شود، پیگیری کلی نیز باید در کارهای بعدی تنظیم و بهبود یابد.
- ارسال شده توسط Elham
- در 16 ژوئن 2021
- 0 نظرات
- برچست ها: تاب آوری, تابآوری سازمانی, مدیریت تغییر, مشاوره مدیریت
0 Comments