عناصراصلی طراحی مدل عملیاتی در کسب و کارهای خانوادگی
همانطور که در مطالب قبلی اشاره شد هیچ دو خانواده یا کسب و کار شبیه هم نیستند. خانواده ها باید در هنگام طراحی مدل عملیاتی مناسب با بررسی سه عنصر زمینه را در نظر بگیرند.
–ساختار مالکیت–توافق سهامداران
–نهادهای حاکم
ساختار مالکیت
اعضای خانواده باید درک پایه ای از ساختار مالکیت فعلی (و آینده) داشته باشند. به عنوان مثال: آیا مالکیت بین چند نفر از اعضای خانواده متمرکز است یا تعداد زیادی؟ آیا دو یا چند جانشین بالقوه وجود دارد؟ آیا رهبری فعلی نزدیک به سن بازنشستگی است؟ آیا اعضای خانواده عمیقاً در اداره یا نظارت بر کسب و کار درگیر هستند و می خواهند این کار را انجام دهند؟ آیا اعضای نسل بعدی توانایی و علاقمندی به اداره تجارت دارند؟ پاسخ به سؤالاتی از این قبیل می تواند هنجارهای موجود را تأیید کند و به تصمیم‌گیری در مورد تغییر ساختار تعامل خانواده با تجارت کمک کند.
ماهیت کسب و کار اساسی:
اعضای خانواده باید تجارت اساسی را درک کنند.
سوالاتی در این خصوص مطرح است. به عنوان مثال: آیا افراد مالک یک و یا بیش از یک شرکت هستند؟ آیا آنها صاحب یک شرکت سهامی عام هستند؟ آیا آنها صاحب شرکتی هستند که در بیش از یک صنعت فعالیت می کند؟ تقسیم شرکت چقدر آسان یا دشوار خواهد بود؟ اعضای خانواده باید بلوغ بازارهای سرمایه محلی، انتظارات اجتماعی، و محدودیت های قانونی و مالیاتی حوزه‌های قضایی را که در آن فعالیت می‌کنند را ارزیابی کنند. این پارامترها بر چگونگی رشد و توسعه کسب و کار در اکوسیستم آنها تأثیر می گذارد.ایجاد ساختار برای خانواده
پس از توافق بر سر هدف کلی، پیش بینی نقاط حساس بالقوه و بررسی زمینه ها، خانواده باید در مورد ساختار حاکم تصمیم بگیرد. درجه رسمیت می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، ساختار متشکل از توافقنامه سهامداران، شرحی از نهادهای حاکم، و آیین نامه رفتار خانواده است.توافق سهامداران
اگرچه کسب‌وکارهای خانوادگی کوچک و آنهایی که تنها برای یک یا دو نسل کار می‌کنند ممکن است نیازی به توافق صریح سهامداران نداشته باشند. اما همه خانواده‌ها باید حداقل در سه مورد اتفاق نظر داشته باشند:1-تعریف خانواده
اقوام خونی به آسانی به عنوان خانواده طبقه بندی می‌شوند، اما اعضای خانواده اغلب دیدگاه های متفاوتی در مورد نحوه طبقه بندی (پدر و مادر، فرزندان تنی، ناتنی و دیگران) دارند. تعیین معیارهایی که روشن کند چه کسی خانواده است و چه کسی نیست بسیار مهم است.2-قوانین برای مالکان کسب و کارهای خانوادگی
باید قوانینی را که مالکان باید بپذیرند، روشن شود. به طور خاص، قوانین باید تصریح کنند که آیا سهام توسط اعضای فردی یا یک فرد دیگر نگهداری می شود. هر دو گزینه دارای پیامدهای قانونی و مالیاتی هستند که باید به دقت ارزیابی شوند. قوانین همچنین باید مشخص کنند که آیا سهام مالک می تواند به اعضای خانواده یا اعضای غیر خانواده منتقل شود؟ دستورالعمل های خروج برای اعضای خانواده که مایل به ترک کسب و کار هستند نیز باید دقیق باشد.
3-قوانین برای مدیران خانواده ها
معیارهایی را که اعضا برای ورود به کسب و کار می‌بایست رعایت کنند، زمان بازنشستگی اعضای خانواده باید مشخص شود. دستورالعمل‌های مشخصی باید وجود داشته باشد که در مورد این توضیح دهد که آیا نقش های ارشد در کسب و کار برای خانواده محفوظ است یا خیر.نهادهای حاکم
نهادهای حاکم با افزایش تعداد اعضای خانواده درگیر در تجارت، اهمیت بیشتری پیدا می کنند. خانواده‌های کوچک یا آنهایی که کسب‌وکار نسبتاً جدیدی دارند، می‌توانند به‌طور غیررسمی تصمیم بگیرند. (البته تا زمانی که اعضای خانواده موافق باشند.)خانواده‌های بزرگ‌تر اغلب از ایجاد دو نهاد حاکم برای مدیریت منافع خانواده سود می‌برند: یک مجلس خانواده و یک شورای خانواده. این دو علاوه بر کمیته هایی هستند که به اداره تجارت کمک می‌کنند.مجمع خانواده اغلب بسیار بزرگ است و شامل همه اعضای خانواده می شود که در کسب و کار سهام مالکیت دارند. گاهی اوقات حتی آنهایی که ندارند، مانند فرزندان و همسران. مجمع خانواده مسئول فعالیت‌های کلیدی، از جمله انتخاب اعضای شورای خانواده، تعیین حقوق، تصمیم‌گیری و تعیین پارامترهای گسترده‌ای است که شورا تحت آن فعالیت می‌کند.شورای خانواده کوچکتر از مجلس خانواده است. از آنجایی که وظیفه اصلی شورا نظارت بر امور تجاری خانواده است، اختیار تصمیم گیری در مورد آن موضوعات نیز به آن واگذار شده است.شورای خانواده مانند یک هیأت مدیره عمل می کند. رئیس آن معمولاً یکی از اعضای ارشد خانواده است. شورا مسئولیت اتخاذ تصمیمات عمده ای را بر عهده دارد که بر خانواده و تجارت تأثیر می گذارد. مانند انتخاب مدیران عامل برای شرکت های پرتفوی از درون خانواده یا تصمیم گیری در مورد میزان پرداخت سود سالانه. اعضای شورا از طریق رأی گیری در مجلس خانواده انتخاب می‌شوند و برای مدت معین خدمت می‌کنند. با توجه به قدرتی که شورای خانواده در اختیار دارد، بهترین شیوه های زیر را توصیه می کنیم:
– از نمایندگی از همه شاخه های خانواده اطمینان یابید.
– ضوابط روشنی برای صلاحیت و عملکرد شورا. از جمله محدودیت‌های دوره، انتخاب اعضا، رای‌گیری اعضا و استیضاح تعیین کنید.
– نقش رئیس را تعریف کنید و از اجماع در مورد قوانین انتخاب اطمینان حاصل کنید.
– کنترل و تعادل ایجاد کنید تا شورای خانواده در برابر مجلس خانواده پاسخگو باشد. همچنین تصمیمات را مرتباً به آن ابلاغ کند.
– به شورای خانواده اجازه دهید در صورت لزوم از مشاوران خارجی مشاوره بگیرد.
کد رفتار خانواده
یک کد رفتار برای همه مشاغل خانوادگی، صرف نظر از اندازه آنها ضروری است. مسلماً این مهم ترین سند در حفظ صلح در بین اعضای خانواده است. زیرا بیشتر درگیری ها بیشتر بر سر ماهیت و نحوه تعاملات بین فردی به وجود می آیند تا یک موضوع خاص تجاری.در اصل، آیین نامه رفتار مجموعه ای از قوانین است که نحوه رفتار اعضای خانواده را در هنگام تعامل و گفتگو با یکدیگر و با مردم توصیف می‌کند. این آیین‌نامه باید بر نحوه پخش هرگونه مسئله و روند میانجی‌گری برای حل آنها تاکید کند. همچنین ممکن است انتظارات مربوط به سبک زندگی و انتخاب‌های رفتاری را که اعضای خانواده می‌توانند رهبری کنند.. مجازات‌های نقض قوانین نیز باید به تفصیل بیان شود. یک کد رفتار متفکرانه می تواند تفاوت بین یک حل و فصل سریع، خصوصی و دوستانه و یک نبرد حقوقی طولانی و عمومی باشد.خانواده ها باید نسبت به نابرابری درآمدی حساس باشند.
کسب‌وکارهای خانوادگی یک محرک مهم برای رشد اقتصادی هستند. به‌ویژه در بازارهای نوظهور، جایی که توانایی این کسب‌وکارها برای پذیرش ریسک منجر به ایجاد شغل برای اعضای خانواده و کارمندان و درآمد برای دولت‌ها و ثبات برای جوامع شده است. با این حال، مدیریت مشاغل خانوادگی با توجه به روابط نزدیک شخصی و حرفه ای پیچیده است. ایجاد قوانین حاکمیتی و تعیین انتظارات می‌تواند به محافظت از رشد مشاغل خانوادگی و اکوسیستم آنها برای نسل های آینده کمک کند.
منبع:
Great Family Businesses Need Good Governance, By Janmejaya Sinha and Varun Govindaraj