سنجش بلوغ اجرای مدیریت بهرهوری (بخش اول)
شرکت گروه مشاوران سرآمد کسب و کار در پژوهشی با هدف سنجش بلوغ اجرای مدیریت بهرهوری در سازمانهای ایرانی به منظور شناسایی موانع ارتقای بهرهوری پرسشنامه‌ای متشکل از هشت عامل رهبری بهرهوری، فرهنگ و ارزش‌ها، توسعه‌ی برنامه‌ریزی و تفکر بهرهوری، هماهنگی، همسویی و تناسب در سازمان، اندازه‌گیری عملکرد، مدیریت عملکرد، بهبود فرآیند و پایداری مدیریت بهرهوری طراحی نموده و خروجی این طرح بعنوان مقاله‌ای در دومین کنفرانس علمی پژوهشی مدیریت و مهندسی صنایع موناکو-فرانسه در حال چاپ است. در این پژوهش به تفکیک، هر عامل ارزیابی و تحلیل گردیده است و بطور کلی 5 سطح بلوغ (سازمانهای با عدد 1 کمترین سطح بلوغ و 5 بیشترین سطح بلوغ را دارند) برای سازمانها در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش بصورت مجزا ارایه می‌گردد. نتایج نشان می دهد:
عامل رهبری بهرهوری در سطح 3 بلوغ قرار دارد که نشان از عدم تعریف ارزش‌ها و رفتارهای مطلوب در مدل فرهنگی سازمان بوده و مدیران چه در سازمانهای خصوصی و چه در سازمانهای دولتی تنها با گزارش‌های مستقیم درگیر موضوعات و پیشرفت بهرهوری در سازمان هستند. در حدود 76درصد موارد بلوغ این عامل در سطح یک، دو و سه است و مهمترین دلیل آن این است که توسعه مراودات و ارتباطات در پیشبرد ارتقای بهرهوری و تشریح اهداف مرتبط با ارتقا بهرهوری در بازه‌های زمانی کوتاه مدت تعریف شده‌اند و بررسی موانع و مشکلات پیش‌روی تحقق اهداف مربوطه در جلسات حضوری و اتخاذ تصمیم و انجام آن به گونه‌ای است که کارکنان موضوع بهرهوری را جدی تلقی نمی‌نمایند.
عامل توسعه برنامه‌ریزی و تفکر بهرهوری در سطح بلوغ 2 قرار دارد که نشان از عدم درگیری کل سازمان در مسئله بهرهوری می‌باشد. مسئولیت برنامه‌ریزی‌ها و پیگیری‌های مربوطه با یک بخش کوچک در سازمان می‌باشد. فرآیند ساختار یافته‌ای برای ارتقای بهرهوری وجود ندارد. آموزش‌های منظم و برنامه توسعه‌ای برای تیم‌های بهرهوری وجود نداشته و تصمیماتی در سازمان برای ارتقای بهرهوری اخذ نمی‌گردد. در حدود 76 درصد موارد بلوغ این عامل در سطح یک و دو است و مهمترین دلیل آن است که تیم ارتقای بهرهوری در سازمانها محدود به یک تیم کوچک است و مالک این فرآیند معمولاً واحدهایی مانند تحول و بهرهوری، کیفیت، برنامه‌ریزی، طرح و برنامه می‌باشند و این طرز تلقی سبب شده است مدیران نسبت به ارتقای بهرهوری مسئولیت‌پذیری کمتری داشته باشند. به همین دلیل توصیه می‌شود که ارتقای بهرهوری جرء لاینفک کار و مسئولیت کلیه مدیران قرار گیرد و مدیران انجام بهره‌ور وظایف را مسئولیت خود بدانند. در این صورت تفکر بهرهوری در کلیه مدیران جاری می‌شود و انجام امور بصورت بهره‌ورتر برنامه‌ریزی می‌گردد.
عامل هماهنگی، همسویی و تناسب در سازمان بطور کلی در سطح بلوغ 1 قرار دارد (سازمانهای خصوصی در سطح 2 و سازمانهای دولتی در سطح 1 بوده‌اند) که نشان می‌دهد امور به طور محدود بر پایۀ ساختار سازمانی متمرکز شده است و در عین حال، ورودی‌های اندکی از ذینفعان به سازمان وارد می‌شود. در سازمانهای خصوصی وضعیت کمی متفاوت بوده و سازمان شروع به اتخاذ تصمیمات همسو با نیازها و بازخورد مشتریان نموده است. در حدود 64 درصد موارد بلوغ این عامل در سطح بلوغ یک و دو است. هم‌راستایی برنامه‌ها، فرایندها در راستای استراتژی ارتقای بهرهوری و پایش شاخص‌های پیشرفت برنامه‌ها و اندازه‌گیری شاخص‌های اثربخشی و کارایی فرایندها در دوره‌های کوتاه مدت سبب همسوسازی در این مسیر می‌گردد.
مراوده اهداف و نیات و ضرورت اجرای برنامه‌های ارتقای بهرهوری سبب هم‌ذهن‌سازی خواهد شد که پیشنهاد می‌شود این موضوع در جلسات بهبود بهرهوری همواره در بحث و تبادل نظر قرار گیرد.
عامل اندازه‌گیری عملکرد در سازمان بطور کلی در بلوغ سطح 2 قراردارد که نشان می دهد داده‌های عملکردی در سازمانها بصورت روتین جمع‌آوری شده و عمدتاً بر عملیات تمرکز داشته‌اند. سنجه‌های اندازه‌گیری بهرهوری جمع‌آوری نشده و مسئول پاسخگوی مشخصی ندارد و همچنین این مسئله در سازمان فرهنگ‌سازی نشده است. در حدود 68 درصد موارد بلوغ این عامل در سطح یک و دو است و مهمترین دلیل آن است که تعریف سنجه‌های اختصاصی بهرهوری در کلیه حوزه‌های سازمانی پیشنهاد می‌گردد.
عامل مدیریت عملکرد در سازمان بطور کلی در سطح بلوغ 2 قراردارد که نشان می‌دهد دستاوردها و عملکرد بهرهوری بر حسب نیاز سازمان بازنگری شده و جدی گرفته نمی‌شود. هیچ مسئولیت و پاسخگویی برای عملکرد تحقق اهداف بهرهوری وجود ندارد. مالکین و صاحبان سنجه‌ها مشخص نبوده و مدیریتی بر عملکرد بهرهوری سازمانها صورت نپذیرفته است. در حدود 62 درصد موارد بلوغ این عامل در سطح بلوغ یک و دو است همانطور که در معیار توسعه برنامه‌ریزی و تفکر بهرهوری اشاره گردید، به اشتباه بهرهوری مسئولیت یک تیم کوچک است ولیکن مالکین فرآیندهای سازمان، مسئول ارتقای بهرهوری هستند. در اینصورت پاسخگویی نسبت به ارتقای بهرهوری افزایش می‌یابد و مدیران پاسخگوی سنجه‌های مرتبط با اهداف بهرهوری ختصاصی خواهند بود.
مولف: سید حبیب پاشا جبلی و لیدا حیدری
مطالب مرتبط: مدیریت بهرهوری فراگیر ، ارتباط عملکرد و بهرهوری