مفهوم بنيادي تفكر ناب، در از بین بردن اتلاف و خلق ارزش در سازمان نهفته است. تفکر ناب نگرشي است برای افزايش بهره وري و ارزش آفريني مستمر، و حداقل کردن هزينه ها و اتلافات. اين تفكر شيوه ای را فراهم مي کند که از طريق آن بتوان با منابع، تجهيزات، زمان، و فضای کمتر، به بهترین نتایج دست يافت.
و با توجه به نياز مشتري و در عين حال با تامين درست نياز مشتريان، به آن ها نزديک شد. از طريق اين نوع نگرش مي توان نظام توليد ناب را در سازمان جاري كرد .
کاهش قابل ملاحضه هزينه ها، افزايش کيفيت محصولات، تحويل به موقع خدمات و محصولات به مشتريان، افزايش ايمني كاركنان و بهبود وضعيت نيروی انسانی از مصاديق فرايندهاي بهره ور است.
سازماني قادر به دستيابي به اهداف شمرده شده است كه فرايندهاي جاري در آن در حد قابل قبولي بهره ور باشند. سازمان ها مي توانند با پيش رو قرار دادن الگوی تفكر ناب ( Lean Thinking ) به بهره ور كردن فرايندهاي خود بپردازند.
مفهوم اتلاف زدائي در تفكر ناب از اهميت خاصي برخوردار است. مسئله ای كه كليه عصر ها و سيستم های زمان اعم از صنعتي و خدماتي را تحت الشعاع برنامه هاي خود قرار مي دهد. اين مهم يعني حذف اتلاف، همان نگرشي است كه مي توان آن را در زنجيره فعاليت هاي اقتصادي مطرح ساخت.
بدين مفهوم كه با تلقي نمودن كليه سيستم ها و افراد به عنوان مشتري، سازمان ها در زمان تدوين برنامه ريزي استراتژيك و توصيف رسالت خود، تعهد خودشان را نسبت به كليه مشتريان داخلي و بيروني با شناسايي و حذف اتلافات در جهت حفظ و توسعه منابع آنان ابراز مي دارند.
اصول تفكر ناب تفكر ناب را مي توان در پنج اصل خلاصه كرد. با درك دقيق اين اصول و سپس با تلاش براي متصل نمودن آنها به يكديگر، مي توان ضمن بكارگيري كامل شيوه ها و فنون ناب، به راهكاري پايدار در ناب شدن سازمان و فرايندهاي آن دست يافت . اين پنج اصل عبارتند از :
1 – تعيين دقيق ارزش هر محصول معين ( value)
2 – شناسايي جريان ارزش محصول ( value stream )
3 – ايجاد حركت بدون وقفه در اين ارزش ( flow )
4 – مشتري این امکان رت داشته باشد که ارزش را از توليد كننده بيرون بكشد ( pull )
5 – تعقيب كمال ( perfection )
انواع اتلاف موجود در سازمان به شرح زیر است:
1. اتلاف ناشي از موجودي اضافي (waste of inventory) 2. اتلاف ناشي از حمل و نقل (waste of transportation) 3. اتلاف ناشي از قطعات معيوب (waste of defect) 4. اتلاف ناشي از فرآيندهاي كاري (waste of process) 5. اتلاف ناشي از زمان انتظار و بيكاري ( waste of waiting ) 6. اتلاف ناشي از حركت هاي زائد ( waste of motion) 7. اتلاف ناشي از توليد اضافي (waste of over production)
